media

Op beeld.be - https://beeld.be/nl/kunstenaars/martine-platteau-0

Over Martine Platteau
Door kunstrecensente Lise Surmont, juni 2021

Martine Platteau (°54, Paulis, Congo) kwam in oktober 2020 op bezoek tijdens de les Audiovisuele en beeldende kunsten. Martine kent een jarenlang parcours binnen de SASK van Roeselare en volgt tot vandaag de opleiding Animatie bij. Ze bouwde ondertussen een persoonlijk en uitgebreid oeuvre uit.
Tijdens haar bezoek blijkt al snel dat ze overloopt van de inspiratie en verhalen over uitgevoerde plannen en toekomstige ideeën. Creëren is deel van haar zijn en ze vertrekt dan ook telkens vanuit een bepaalde impuls, waarna ze op zoek gaat naar de geschikte materiaalkeuze voor elk werk.

De creatieve duizendpoot werd geboren in Paulis, Congo. Hoewel ze op jonge leeftijd naar België verhuisde en bij haar grootouders terechtkwam, blijft ze sterk verbonden met thema’s gelinkt aan het land van geboorte. Onrecht en meer specifiek het lijden van kinderen, zoals kindsoldaten, ligt haar zeer nauw aan het hart en via haar werken brengt ze dit aan het licht. Zo was het werk ‘En als legerschoenen nu eens pumps zouden zijn’ vorig jaar (2020) te zien in Galerij Negenpuntnegen in Roeselare.

Martine is daarnaast ook gids in Muze'um L te Roeselare, een museum dat prachtig in het landschap is ingebouwd en dat zich laat inspireren door de natuurlijke lichtinval. De architectuur is zo gebouwd dat het zonlicht bijzondere lijnen zichtbaar maakt en de atmosfeer van het museum tot een spiritueel niveau verheft. Initiatiefnemer Fernand Callebert realiseerde het museum en liet zich daarbij leiden door een toevallige meridiaanlijn van Noord naar Zuid. Martine Platteau staat als vrijwillig medewerker en betrokkene met plezier de bezoekers te woord.

Zelf is ze niet altijd thuis geweest in de kunsten. Ze studeerde af als industrieel ingenieur scheikunde-biologie, in wat ze ‘een vorig leven’ noemt. Toch ging ook toen al haar eerste interesse uit naar beeldende kunsten.
“Mijn ouders waren zeer kunstzinnig en daar ligt de kiem voor mijn eigen verdere ontwikkeling. Ik begon na mijn studies aan de academie in Oostende met vrije grafiek”, vertelt ze. “Enkele levens verder ben ik beland in Roeselare waar ik tekenen en de specialisatie grafiek afwerkte en mijn interesses zich uitbreidden naar monumentale, juweelkunst en animatie. M'n grafiek blijft de basis.”

Martine kreeg de kans om te leren lassen in het bedrijf Espeel en dit ambacht was het vertrekpunt voor nieuwe wendingen in haar artistieke loopbaan: “Dankzij die technieken kon ik mijn drie-dimensionale dromen uitwerken in metaal. Zo kon ik grote installaties verwezenlijken.”

Dat Martine een ervaringsdeskundige is, blijkt uit de eindeloze reeks aan opleidingen die ze volgde in heel wat takken van de kunsten.
“In die tijd volgde ik ook masterclasses bij Johan Tahon en bij Ronny Delrue. Ook twee jaar boekbinden en daarna papierrestauratie kwamen er bij om mijn ideeën te kunnen uitwerken.”
Wanneer we nieuwsgierig vragen naar de voorkeur voor een bepaald materiaal, verduidelijkt ze: “Ik heb geen specifieke voorkeur voor een bepaald materiaal, die diversiteit is kenmerkend voor mijn werk”, aldus Martine. “De keuze staat vooral in functie van de zoektocht om een idee zo goed mogelijk tot uitdrukking te brengen. De idee primeert.”
Daarvoor verwijst ze ook naar haar nieuwsgierigheid en de gedrevenheid die ze van beide ouders meekreeg. Haar atelier lijkt dan ook een verzamelplaats voor objecten die van pas kunnen komen voor een toekomstig kunstwerk. “Het is door die materialen in een andere context te plaatsen, dat ze weer een nieuwe functie krijgen.”

Dezelfde houding van verwondering heeft Martine ook ten aanzien van mensen en gebeurtenissen. In haar werken zit ook steeds een maatschappelijke insteek en aanzet tot sociale betrokkenheid, zo kunnen toeschouwers aan sommige werken zelf deelnemen. Op die manier is het eindresultaat steeds verrassend en is er ruimte voor toeval.

‘Over de brug’ startte in Antwerpen 2016 en is een samenwerking met bezoekers. “Daaronder zijn er kinderen, mensen uit de afdeling geriatrie, het dagcentrum Henricus, kansarmen enz… dit project loopt nog verder in Roeselare. Ik maakte een genummerde zeefdruk en anderen mogen die zeefdruk inkleuren of bijwerken terwijl ik de persoon portretteer in enkele lijnen,” vertelt Martine, “Het is de bedoeling dit project af te werken en te exposeren. Bij ‘Never without air’ in 2018 kon de bezoeker een papieren zak met een zeefdruk opblazen en laten ontploffen, waarbij er gekleurd plaklint lag om te herstellen. Bij ‘Never without heart’ mogen de bezoekers een origami hartje plooien aan de hand van gegeven instructies, er een tekst in schrijven en onder een stolp achterlaten.”

Ook woordspelingen zijn niet vreemd in het oeuvre van Plateau, zo verwijst ze naar ‘art-air-heart’, of hoe kunst als zuurstof is voor het bestaan, als het kloppende hart in een samenleving. Toch is ze als kunstenares geen zwevend type, ze houdt de voeten op de grond en houdt de vinger aan de pols bij wat er in de actualiteit leeft. Zo is de vluchtelingenproblematiek een belangrijk thema in enkele van haar werken. “In mijn animatie zijn er verschillende werken die er naar refereren. Zo is ‘This boots are made of…’ terug te vinden op vimeo.”
Wie het werk van Martine Plateau wil opzoeken, kan terecht op volgende locaties voor een leuke uitstap:
In Wielsbeke: groot werk van 48 ‘vlaskapellen’ in Cortenstaal die ‘ s avonds licht geven, op het vernieuwde plein aan André Demedtshuis
In Roeselare: bocht Wallenstraat ‘De mooiste dingen die je ziet, zie je door te kijken’
Klein Seminarie: tekst op muur
In Izegem: kunstintegratie in IVIO hal
In Klerken: ‘Groei’ aan het MPI
In Nieuwpoort bad: ‘Guido Gezelle’ op het Guido Gezelleplein

Op kunstpoort.com - https://kunstpoort.com/2020/04/16/blijvend-creatief-martine-platteau/

In KUNSTLETTERS #004 - issuu.com/kunstletters/docs/kunstletters_jan2019_lr/36

Inleiding bij vernissage van 'heel den hannekesnest'
Door dichter Alain Delmotte, januari 2019

DE TOUCH VAN EEN TOUCHE A TOUT

Wie voor het eerst met het atelier van Martine Platteau kennismaakt, zal niet meteen de indruk hebben dat je een artistieke werkplaats binnenstapt: haar atelier lijkt immers meer op een magazijn. Of zou het een zolder zijn?

Allerlei materialen en objecten, van kleurpotloden tot versleten schoenen, liggen er her en der verspreid. In een hoek liggen op elkaar gestapelde stukken stoffen die je even in een naaiatelier doen wanen. Wis en waarachtig: een echt hannekesnest. Rommel die ongeordend en lukraak bij elkaar werd vergaard - lijkt het. Maar het is een werf vol work in progress.

Want rommel is het niet: het betreft allemaal materialen, spullen waar de kunstenaar mee aan de slag gaat. Ze ontneemt die materialen hun functionele contexten en schept er nieuwe contexten uit en voor. Ze doet dat met opmerkelijke gretigheid en geestdrift. En die gretigheid put ze uit haar aangeboren nieuwsgierigheid, die op haar beurt te danken is aan haar capaciteit tot verwondering. En verwondering impliceert een onbevooroordeelde houding ten aanzien van dingen, mensen, gebeurtenissen, rommel en materialen.

Van collages tot driedimensionaal werk. Van smeed- en laswerk tot simpelweg een paar woorden: ze past het in haar creaties in, ze vult het met haar creaties aan. Van eerder klassiek aandoend, ambachtelijk grafisch werk tot conceptuele hersensspinsels: daartussen ligt een breed scala aan verschillende uitgangspunten en technieken. Diversiteit is gewoon het kenmerk van Platteau’s werk en werkwijze. Het is haar handtekening, het is haar zijn. Haar mentale manier om in beweging te blijven.

De gretige en enthousiaste touch van Martine Platteau betreft de touch van een touche à tout. Haar recept is, zoals gezegd, haar capaciteit tot een continue verwondering: we hebben te maken met iemand die voortdurend wil bijleren, nooit wil ophouden met exploreren, die met grote sensibiliteit, inzicht en wilskracht zal blijven experimenteren. Iemand die over het muurtje van de generaties kijkt. Die niets wil missen van wat er om haar heen gebeurt. Iemand die om wat om haar heen gebeurt met man en macht in haar creaties geïntegreerd wil zien. Die haar omgeving tot creatie wil maken om het zo voor banaliteit te behoeden. Oude schoenen bijvoorbeeld zijn geen ‘chaussures mortes’. Ze zijn verre van banaal en versleten: ze vertellen de verhalen van wie ze droegen. Frisse verhalen kieper je niet zomaar weg. Dat doe je enkel met oude schoenen.

Omdat ze haar directe omgeving niet van haar afschuift, kunnen we Martine Platteau dus bezwaarlijk als een buitenstaander beschouwen – al worden in de volksmond kunstenaars vaak onterecht als buitenstaanders omschreven: deze tentoonstelling bewijst hoe groot haar maatschappelijke betrokkenheid is.

De bijna barokke, emancipatorisch gerichte diversiteit aan materialen en techniciteit die ik hier aanstip is de bron van haar specifieke beeldtaal. Die verrijkt ze met particuliere componenten. Het particuliere breidt ze tot eigenzinnige symbolen en/of metaforen uit. Dingen die we als toeschouwer niet meteen vatten, die we wel zinnelijk en gevoelsmatig kunnen benaderen en interpreteren. Het particuliere vernauwt niet, maar verbreedt zich tot een speelruimte die uitnodigt tot participatie. Bij sommige van haar werken kan iedereen een bijdrage leveren.

Elementen uit haar directe omgeving zijn haar dus tot inspiratie, worden haar tot vocabularium. Die beeldtaal en taal bieden haar ruimte tot improviseren – het toeval kan ze hiermee een kans geven. Ze wenst haarzelf voortdurend te verrassen en verrast daarmee de toeschouwer.

Opvallend is dat dit alles met grote hartelijkheid tot stand komt. Een hartelijkheid die hand in hand gaat met menselijkheid en medemenselijkheid. Dat klinkt misschien wat naïef of sentimenteel. Maar ze trapt niet in die vallen. Ze is lucide. Ze weet zich ‘kwetsbaar’: en dat is nu net wat in de kern menselijkheid betekent. Een mens is fundamenteel kwetsbaar want sterfelijk.

Voor die kwetsbaarheid neemt de kunstenaar het op. Wat we in haar tentoonstelling te zien krijgen is kwetsbaar, broos, breekbaar. Die open uitgesproken kwetsbaarheid is de kracht van haar werk. Art – air – heart. Zo klinkt haar adagium. Kunst is zuurstof, kunst is hartslag, kunst is licht.

Hoe vreemd ook: maar binnen heel den hannekesnest van deze tentoonstelling sluipt een subtiele ordening. Een rode draad - die blauw uitvalt. Het blauw overkoepelt, domineert het gebeuren hier. Welke dichter zei ook weer dat blauw de enige universele kleur was? Het blauw dat de wereld overspant, het blauw dat we de hemel noemen. Het zwerk en wat het te bieden heeft aan licht.

Iedereen draagt het blauw in zich – want dat blauw kan voor het verlangen staan. En wie het blauw kwijt wil, laat zijn menselijkheid op de klippen lopen. Wat kan een mens zonder blauw? Wat vangt een mens zonder lucht aan? Wat vangt hij met al dat blauw licht in de lucht aan?

Zoals gezegd is het wat om haar heen gebeurt dat haar werk de vorm geeft – of dat haar vormen doet zoeken. Ook de actualiteit. De maatschappelijke hannekesnest. Ze doet dat met opvallende geëngageerdheid en grote authenticiteit. Uiteraard heeft haar werk iets speels: hier en daar ontwaren we zelfs zoiets als humor. Maar het is niet vrijblijvend. Platteau houdt de voeten op de grond. Haar aanklacht is duidelijk: against the greed!

Voeten op de grond. Dit is hier letterlijk te nemen. Op heel wat werken komt het motief van de voetafdruk terug. Hiermee evoceert ze de vluchtelingenproblematiek. Vluchtelingen zijn geen personages. Het zijn individuen met ieder in zich: het blauw dat naar iets harmonieus doet verlangen. Naar een eigen huis van het Zijn. De manier waarop vluchtelingen (transmigranten, migranten, vreemdelingen, profiteurs en weet ik veel wat voor etiketten ze aangekleefd krijgen) door verschillende media zo ‘in beeld en in ideologisch vooroordeel’ worden gebracht dat ze helemaal anoniem lijken. Dat ze er niet toe doen. Dat ze geen recht meer lijken te hebben op een naam, enkel op een huidskleur of een religie en op een weinig benijdenswaardig plaatsje in een statistiek. Ze kwamen aan op lek lopende schuiten, spoelden aan op de stranden van een wereld met een lek lopende moraliteit – waarmee veel van hun verlangen wordt ontkracht. Een vraag die we ons zouden kunnen stellen: behoort verlangen tot de rechten van de mens?

De kunstenaar maakt zich daar heel terecht boos over maar wordt nooit boosaardig. Geen spoor van cynisme, geen spoor van zwaarmoedigheid. Ze is te subtiel om brutaal te kunnen zijn. Te kwetsbaar. Ze blijft de wereld en het werelds gebeuren verwelkomen. Ze blijft gastvrij haar hand uitsteken. Ze onthaalt.

Het werk van Martine Platteau vraagt niet om veel theorema’s en grote woorden. Ze is eerder iemand van de daad. Waarmee ik niet wil zeggen dat het reflexieve of het methodische haar vreemd is. Nee, vergeet niet dat ze voortdurend bij wil leren! Ze reflecteert in een beginstadium maar eenmaal deze episode voorbij volgt ze vanuit dat reflexieve haar intuïtieve weg. En het intuïtieve is misschien wel voor de toeschouwers die we zijn de juiste theorie en methodiek om dit werk te benaderen. Er wordt van ons enkel wat empathie vereist. Op die manier worden wij, toeschouwers, onmisbare deelnemers. Meer is kunst niet. Veel meer dan dit kan kunst niet.